یکی از اجزاء جدا نشدنی صنعت مواد غذایی بدون شک سردخانه است. بدون انواع سردخانه، میوه و گوشت و سایر مواد غذایی مدت زیادی دوام نمی آورند و فاسد خواهند شد.
همان گونه که وجود یک یخچال برای خانه ضرورت محسوب می‌شود، در صنعت مواد غذایی نیز حضور سردخانه یک ضرورت مهم و اصلی می‌باشد. این سردخانه‌ها را عموما سردخانه صنعتی گویند. سردخانه‌ها بر اساس دمای سردخانه یا همان دمای کاری سردخانه تقسیم بندی می شوند. در پایین به انواع سردخانه اشاره می‌کنیم.
به احتمال زیاد تابلوی سردخانه‌های صنعتی و یا سردخانه‌های کوچک را دیده اید. حتما تمایل دارید در مورد آنها اطلاعات بیشتری کسب نمایید. در این مجال به طور کامل به بررسی انواع سردخانه‌ها خواهیم پرداخت.
انواع مختلف سردخانه صنعتی عبارتند از:
سردخانه زیر صفر
سردخانه بالای صفر
همانگونه که مشخص است این دو نوع تفاوت ساده‌ای با هم دارند.
دمای بالا یا پایین صفر میتواند در تشخیص این دو سردخانه از هم نقش موثری ایفا کند. قبل از اینکه به مبحث دیگری بپردازیم، بیان تاریخچه کوچکی از سردخانه های صنعتی میتواند برای شما جالب توجه باشد.
تاریخچه سردخانه
اولین کسانی که به راز سرما و سالم ماندن مواد غذایی در سرما پی بردند چینی‌ها بودند.
آنها با حفر چاله‌هایی در زیر زمین و قرار دادن مقادیری یخ یا آب همیشه سرد، میوه‌ها و غذاهای خود را برای مدتی نسبتا طولانی در آنجا نگهداری می‌کردند. برای قرن‌ها این شکل سنتی از سردخانه اجرا می‌شد تا اینکه انقلاب صنعتی به وقوع پیوست.
روشی در قرن ۱۷ میلادی ابداع شد که در آن با تکه‌های یخ و خاک اره و یک محیط نسبتا بزرگ که قسمت‌هایی از آن عایق شده بود مواد غذایی را تا مدت زیادی نگه داری می کردند.
بعدها با اختراع سیکل‌های موتور حرارتی و در ادامه‌ی آن سیکل‌های تبرید در قرن ۱۹ تغییر بزرگی در ساخت سردخانه‌های بزرگ صنعتی رخ داد. امروزه این سردخانه ها تبدیل به سردخانه غالب شده اند و در دو نوع سردخانه زیر صفر و سردخانه بالای صفر دسته بندی می‌شوند.
انواع سردخانه با توجه به کاربرد های آنها
سردخانه ها دارای دو دسته اصلی بالای صفر و پایین صفر هستند که در کاربرد های خود متفاوت هستند. سردخانه های بالای صفر برای نگهداری میوه، دارو و لبنیات کاربرد دارد و بخش عمده کارکرد سردخانه پایین صفر برای نگهداری گوشت و مرغ و ماهی است.
دسته سومی از سردخانه ها وجود دارند که برای سرد کردن سریع مواد غذایی مورد استفاده قرار میگیرد که به آن تونل انجماد گفته می شود. نوع چهارمی از سردخانه ها وجود دارد که برای نگهداری بستنی کاربرد دارد که به آن سردخانه دو مرحله ای گفته می شود.
سردخانه مخصوص میوه و لبنیات
سردخانه هایی که برای نگهداری میوه و لبنیات مورد استفاده قرار میگیرند و از نوع بالای صفری هستند که برای نگهداری مواد غذایی در دمایی بالاتر از دمای انجماد کاربرد دارد.
دمای عادی این نوع سردخانه ها با توجه به نوع محصولی که درحال نگهداری است، بین ۰ تا ۴ درجه سانتیگراد میتواند در حال نوسان باشد. سردخانه های لبنیات تازه مانند شیر، دوغ و ماست و سردخانه های میوه و سبزیجات و همچنین سردخانه ای که برای نگهداری گوشت تازه استفاده می شود از این قبیل است.
کاربرد و ساختار انواع سردخانه
سردخانه مخصوص گوشت و مرغ
سردخانه هایی که برای نگهداری گوشت و مرغ کاربرد دارد از نوع زیر صفری هستند و همانطور که از نامشان پیداست برای نگهداری مرغ و گوشت به صورت یخ زده استفاده می شوند.
دمای فعالیت این نوع از سردخانه ها زیر صفر درجه سانتیگراد بوده و دمای معمول آن ۱۸- درجه سانتیگراد است.
انواع گوشت و مرغ و ماهی و سایر مواد غذایی که نیاز دارند به صورت یخ زده نگهداری شوند در این نوع سردخانه ها حفظ می شود.
تونل انجماد
تونل انجماد برای سرد و منجمد کردن مواد غذایی با سرعت بالایی استفاده دارد به صورتی که به سرعت دمای مواد غذایی را به ۱۸- درجه میرساند. دمای تونل انجماد به طور معمول تا ۴۰- درجه نیز میرسد.
سردخانه بستنی یا دومرحله ای
بستنی به علت اینکه چربی و خامه و بعضی اوقات نمک در ساختار خود دارد نیاز دارد که در دمای پایینی نگهداری شود. همچنین شکل نرم‌شده به خود نگیرد. به همین دلیل برای نگهداری بستنی از دمای ۱۸- درجه در سردخانه استفاده می‌کنیم. و در هنگام نگهداری از بستنی در ابعاد عظیم از کمپرسورهای دومرحله ای استفاده می‌کنیم.
سردخانه ها به غیر از اینکه براساس دمای کارکرد دسته بندی می شوند، از نظر ابعاد و اندازه نیز انواع مختلفی دارند و به دسته های زیر تقسیم بندی می شوند
سردخانه اتاقی
سردخانه متحرک
سردخانه بزرگ صنعتی
سردخانه کانکسی
تولید سردخانه کوچک
برای ساخت سردخانه های کوچک و متوسط، از سردخانه اتاقی بهره گرفته می شود. این نوع سردخانه‌ها برای نگهداری مواد غذایی در هتل‌ها، مراکز پخش، رستوران‌ها یا ذخیره میوه در باغ ها کاربرد دارند.
ساخت این سردخانه به این صورت است که اتاقی در ساختمان مورد نظر انتخاب می شود سپس با ساندویچ پانل عایق می شود و پس از آن تجهیزات برودتی و سرمایشی درون آن نصب می شود.
سردخانه کانکسی یا متحرک
هنگامی که نیاز به ساخت یک سردخانه کوچک یا متوسط داریم ولی می‌خواهیم آن را در یک سوله یا یک فضای بزرگ راه‌اندازی کنیم از سردخانه کانکسی یا متحرک کمک می‌گیریم. در این نوع به جای استفاده از دیوارهای اتاق از کانکس یا سازه‌های فلزی استفاده می‌کنیم.
سردخانه های بزرگ صنعتی
سردخانه‌های صنعتی برای نگهداری و انبار مواد غذایی در حجم انبوه مورد استفاده قرار میگیرند. همچنین از اتاق‌های بسیار زیادی تشکیل می‌شوند. با توجه به نوع مواد غذایی که نگهداری میکنند، هر اتاق سرمای متفاوتی دریافت می‌کند.
انبار های مواد غذایی فاسد شدنی عمومی شهر که اکثر باغداران و توزیع کنندگان بزرگ مرغ و گوشت که مواد غذایی خود را انبار میکنند از این سردخانه ها بهره می‌برند. البته این نوع سردخانه ها بسته به شرایط و نوع کاربری از سیستم فریونی یا آمونیاکی استفاده میکنند.
کاربرد و ساختار انواع سردخانه
سردخانه ها براساس اتمسفر نیز تقسیم بندی می شوند
سردخانه کنترل اتمسفر
این نوع سردخانه ها برای فراهم کردن شرایط خاصی از نظر ترکیب هوای درون اتاق برای نگهداری طولانی تر بعضی مواد غذایی مورد استفاده قرار میگیرد.
که یکی از این شرایط خاص کاهش غلظت گاز اکسیژن یا اتیلن است. در این حالت طراحی سردخانه کاملا به صورت هوابند است. ترکیب هوای داخل سردخانه به دو صورت انجام می‌پذیرد.
در حالت اول کربن دی‌اکسید از مخزنی که در مجاور اتاق طراحی شده به هوای درون اتاق تزریق می شود. این عمل ترکیب هوای داخل را تغییر می‌دهد.
در حالت دوم ترکیباتی که هوا را ناخالص می‌کند، به کمک فیلتر‌های ویژه‌ای از هوا جدا می‌شوند. سپس به بیرون از اتاق هدایت می شود
به کمک این عملیات مدت زمان نیاز برای فساد بعضی از مواد غذایی طولانی تر می شود. همچنین شرایط برای نگهداری طولانی مدت مواد غذایی فراهم می شود.
سردخانه معمولی
سردخانه‌ای که کارکرد آن به صورت معمولی است و فقط دمای هوا و رطوبت آن کنترل می‌شود. سردخانه های نگهداری مواد غذایی بیشتر با این روش کار میکنند.
معرفی انواع گاز سردخانه
تعریف گاز سردخانه و وظیفه آن در سیکل تبرید
در سیستم های تهویه مطبوع و سردخانه ها، فرآیند انتقال حرارت و ایجاد سرمایش توسط ماده ای واسط به نام مبرد یا گاز سردخانه صورت می پذیرد. این ماده با تغییر حالت های مداوم از مایع به گاز، تهویه هوای محیط را انجام می دهد. علت این تغییر حالت ها نیز شرایط محیطی می باشند و طی این تغییرات خواص ترمودینامیکی مبرد تغییر می نماید. تغییر در خواص ترمودینامیکی به علت جذب گرما از هوای محیط و دفع آن به بیرون از منطقه مذکور روی می دهد. مبرد اینگونه محیط را خنک نموده و تا زمان در مدار بودن تجهیز سرمایشی، این چرخه بارها و بارها تکرار می گردد.
حرکت گاز سردخانه در سیستم های تبرید نظیر سردخانه
همانطور که می دانید سیستم تبرید از چهار جزء کمپرسور، چگالنده یا کندانسور، شیر انبساط و تبخیر کننده یا اواپراتور تشکیل شده است. تشریح حرکت گاز سردخانه در این سیستم را از کمپرسور آغاز می نماییم. کمپرسور وظیفه فشرده سازی مبرد را بر عهده دارد و فشرده شدن مبرد سبب افزایش دما و فشار آن می گردد. مبرد فشرده شده پس از آن وارد کندانسور شده و با از دست دادن گرمای خود، از حالت گازی خارج شده و مایع می شود. در شیر انبساط یا اکسپنشن ولو، فشار مبرد می شکند و افت فشار سبب تغییر دمای تبخیر مبرد می شود. در نتیجه افت فشار مبرد در خروجی شیر انبساط و ورودی اواپراتور، گرمای محیط توسط مبرد جذب می گردد. بنابراین خنک سازی محیط صورت گرفته و مبرد دوباره به سمت کمپرسور می رود تا این چرخه را تکرار نماید. هر مبردی خواص ترمودینامیکی مخصوص خود را داشته و طراحی سیستم تبرید نیز بر اساس محاسبات مربوط به آن مبرد صورت می گیرد.
معرفی انواع مبردها و کاربرد آنها
در سیستم های تبرید، انواع مختلفی از گاز سردخانه به کار گرفته می شوند و در ادامه به معرفی بیشتر آنها خواهیم پرداخت.
کلرو فلوئور کربن ها یا CFC ها
این دسته از مبردها یکی از عوامل تولید گازهای گلخانه ای و گرم شدن کره زمین بودند و سبب تخریب محیط زیست می شدند. از این رو در سال ۱۹۹۴ تولید آنها متوقف گردید و مبردهای دیگری جایگزینشان شد. مهمترین گازهای مبردی که در این دسته جای داشتند، عبارت بودند از گازهای: R11، R12، R113، R114 و R115.
معرفی انواع گاز سردخانه
هیدرو کلرو فلوئور کربن ها یا HCFC ها
سازمان جهانی محیط زیست، این دسته از مبردها را نیز جزء گازهایی به حساب آورده که سبب تخریب و آسیب دیدن لایه اوزون می شوند. با این حال مبردهای این دسته، نسبت به گروه قبلی آسیب های به مراتب کمتری به محیط زیست وارد می نمایند. معروفترین گاز سردخانه که در این گروه دسته بندی شده است، R22 می باشد که یکی از گازهای پرمصرف در کشورمان است.
هیدرو فلوئور کربن ها یا HFC ها
در ساختار این نوع از مبردها عنصر کلر حذف گردیده و به همین علت است که آنها تهدیدی برای محیط زیست به حساب نمی آیند. در واقع با حذف کلر، خطراتی از جانب HFC ها متوجه لایه اوزون نبوده و مورد تایید سازمان جهانی محیط زیست می باشند.
از معروفترین مبردهایی که جزء این دسته هستند می توان به R410a و R134a اشاره نمود. امروزه این دو مبرد از پرکاربردترین مبردها در سیستم های تهویه مطبوع می باشند. R404a و R407c و غیره مبردهای دیگری هستند که در دسته هیدرو فلوئور کربن ها جای می گیرند.
مبردهای طبیعی
جالب است بدانید علاوه بر سه دسته فوق، نوع دیگری از گاز سردخانه وجود دارد که وجه تمایزش با این سه دسته، طبیعی بودنش می باشد. مهمترین مزیت استفاده از مبردهای طبیعی، سازگاری آنها با محیط زیست می باشد و روی لایه اوزون نیز اثرات تخریبی ندارند. در واقع مبردهای طبیعی کمترین نقش را در گرم شدن کره زمین دارند. از معروفترین مبردهای طبیعی می توان به آب، دی اکسید کربن و نیتروژن اشاره نمود. عموم مبردهای طبیعی در فشار اتمسفر حالت گازی شکل دارند اما آب به صورت مایع می باشد. استفاده از آب به عنوان مبرد مزایای زیادی به همراه دارد و چیلرهای جذبی از آب به عنوان مبرد خود استفاده می نمایند. اول مزیت، بی ضرر بودن آن برای محیط زیست و لایه اوزون می باشد.
دومین مزیت استفاده از این مبرد طبیعی، وفور و سهولت دسترسی به آن می باشد. در صورتی که این مبرد نشت نماید، آسیبی برای سلامتی انسان به همراه ندارد. گاز دی اکسید کربن مبرد دیگری است که در طبیعت وجود دارد و با محیط زیست نیز سازگاری دارد. آمونیاک مبرد طبیعی دیگری است که دو عنصر هیدروژن و نیتروژن سازنده آن می باشند.
معرفی انواع گاز سردخانه
این مبرد طبیعی نیز آسیبی به محیط زیست وارد نمی کند و سبب گرم شدن کره زمین نمی شود. آمونیاک بوی تندی دارد و بروز نشتی در سیستم تبرید به آسانی قابل تشخیص می باشد. مزیت مهم دیگر استفاده از آمونیاک، خواص ترمودینامیکی فوق العاده آن می باشد و این مبرد طبیعی گرمای نهان تبخیر بالایی دارد. در سیستم هایی که از آمونیاک به عنوان مبرد استفاده می کنند، نمی توان از لوله های مسی و برنزی استفاده نمود. لذا به علت اثر تخریبی آمونیاک روی این عناصر، پیشنهاد می گردد لوله های فولادی مورد استفاده قرار گیرند.
دو پارامتر بسیار مهم جهت دسته بندی گاز سردخانه
همانطور که قبلا نیز بیان گردید بعضی از مبردها روی لایه اوزون و محیط زیست اثر تخریبی شدیدی دارند. گاهی این اثرات تخریبی چنان شدید است که تولید بعضی از مبردها برای همیشه متوقف می گردد. ملاک تعیین مضر بودن یا بی خطر بودن گاز سردخانه چیست؟ در این خصوص دو پارامتر مهم تعریف گردیده است و این دو پارامتر ملاک تشخیص اثرات زیست محیطی مبردها می باشند.
پارامتر OPD یا Ozon Depletion Potential
اولین پارامتری که قدرت تخریبی مبرد در لایه اوزون نشان می دهد، OPD می باشد. این پارامتر دارای مقداری بین صفر و یک می باشد و نزدیکی به یک به معنای قدرت بیشتر تخریب لایه اوزون است.
پارامتر GWP یا Global Warming Potential
پارامتر دیگری که جهت بررسی اثرات تخریبی گاز سردخانه بر محیط زیست به کار گرفته می شود، GWP می باشد. این پارامتر مقداری بین صفر تا چند هزار داشته و به منظور بررسی اثرات مبرد بر گرم شدن زمین به کار گرفته می شود. با بالاتر رفتن این عدد، ظرفیت مبرد برای گرم نمودن کره زمین بیشتر شده و اثرات مخرب تری از خود به جای می گذارد.
جهت تعمیرات و سرویس های تخصصی سردخانه و سیستم های سرمایشی با کارشناسان ما در تهران داکت تماس بگیرید.
09128501943
info@tehranduct.com
تعمیر انواع سرخانه – کولر گازی – داکت اسپیلت – انواع چیلر
